Zwolnienia grupowe – wyzwanie dla HR i lidera
Profesjonalizm HR-owca i lidera najlepiej widać w sytuacjach kryzysowych. Jednym z największych wyzwań, przed którymi mogą stanąć, są zwolnienia grupowe. Proces ten jest pełen potencjalnych pułapek. Jeśli rozwiązanie umowy o pracę zostanie przeprowadzone prawidłowo, pracownik będzie miał poczucie, że został potraktowany z godnością. Co równie ważne, odejdzie bez negatywnego nastawienia do pracodawcy i będzie skoncentrowany na najważniejszym zadaniu – znalezieniu nowego zatrudnienia.

Zwolnienia grupowe to proces, w którym pracodawca przeprowadza masowe zwolnienia pracowników w krótkim czasie z przyczyn niezwiązanych z wydajnością lub zachowaniem poszczególnych osób. Tego typu zwolnienia są zazwyczaj wynikiem restrukturyzacji firmy, redukcji kosztów, zmian technologicznych, fuzji, przejęć, spadku popytu na produkty lub usługi lub innych czynników ekonomicznych.
Pandemia COVID-19 wywołała globalny kryzys, który wstrząsnął fundamentami wielu sektorów gospodarki. Branża technologiczna, pomimo swojej innowacyjności i adaptacyjności, również odczuła jego skutki. Wielu pracowników zostało zwolnionych z powodu zmieniających się priorytetów biznesowych, spadających dochodów i restrukturyzacji. Dodatkowo, obecna sytuacja inflacyjna przyczynia się do dalszego pogłębiania niepewności ekonomicznej i zawodowej.
Każda organizacja stara się obniżyć koszty, aby utrzymać się na powierzchni i przetrwać ogólne spowolnienie gospodarcze. Niestety, wynikające z tego zwolnienia i bezrobocie mają negatywny wpływ na samopoczucie i zdrowie psychiczne pracowników na całym świecie.
Zarządzanie zespołem w takich czasach jest wyjątkowo trudne. Managerowie i specjaliści ds. HR muszą stawić czoła wyzwaniu nie tylko operacyjnemu, ale także emocjonalnemu. Zwolnienia grupowe, niezależnie od przyczyny, mogą wywołać u pracowników poczucie niepewności, lęku i utraty zaufania do firmy. W takim kontekście, kluczowe staje się zapewnienie bezpieczeństwa i wsparcia wszystkim członkom zespołu – zarówno tym, którzy odchodzą, jak i tym, którzy pozostają.
Zwolnienia grupowe – Czy trudno jest zwalniać pracowników?
Rola działu HR i liderów w czasie zwolnień grupowych ma ogromne znaczenie. Wspieranie zwalnianych pracowników oraz pomoc w przeorganizowaniu działów to tylko niektóre z zadań, które mogą spaść na ich barki podczas restrukturyzacji firmy.
Decyzje te często wiążą się ze skomplikowanymi rozważaniami, takimi jak wpływ na życie poszczególnych osób, potencjalne szkody dla kultury firmy oraz zobowiązania prawne i etyczne. Wsparcie dla tych osób ma kluczowe znaczenie, ponieważ proces zwolnień może być stresujący i wyczerpujący emocjonalnie. Zapewnienie odpowiednich narzędzi i zasobów liderom i działom HR, może pomóc w lepszym radzeniu sobie z tym trudnym zadaniem.
W przypadku zwolnień grupowych biorą na siebie ogromny ciężar emocjonalny tego procesu. Mimo że sami są zaangażowani w przekazywanie trudnych informacji i wspieranie zwalnianych pracowników, często nie są pewni swoich własnych stanowisk. Dlatego potrzebują odpowiedniej pomocy ze strony firmy.
Narzędzia te mogą obejmować coaching w zakresie komunikacji i empatii, wsparcie psychologiczne, a także prawne. Dzięki temu pracodawcy mogą pomóc przeprowadzać zwolnienia grupowe z większym współczuciem i profesjonalizmem.

Zwolnienia grupowe a kondycja psychiczna pracowników
Depresja dotyka nawet 1,2 miliona osób w Polsce, a według Światowej Organizacji Zdrowia jest to czwarta najpoważniejsza choroba na świecie i jedna z głównych przyczyn samobójstw. Zgodnie z wynikami badania EZOP II, czyli kompleksowego badania stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań, przeprowadzonego na grupie 15 tysięcy Polaków w wieku od 18 do 64 lat, zaburzenia psychiczne w perspektywie całego życia zgłosiło 26,5% uczestników. Wśród nich epizody depresji stanowiły około 4%.
Kondycja psychiczna polskich pracowników nie jest obecnie w najlepszej formie, co jest wynikiem rosnących kosztów życia, presji zawodowej i zmieniających się warunków rynkowych. Jeśli do tego pojawi się informacja o zwolnieniach grupowych, a co za tym idzie obawa przed utratą pracy, sytuacja może się jeszcze bardziej pogorszyć. Pracownicy mogą odczuwać wzmożony stres i niepewność co do swojej przyszłości zawodowej, co negatywnie wpłynie na ich zdrowie psychiczne i fizyczne. W rezultacie, spadek produktywności i motywacji w miejscu pracy może być nieunikniony.
Jak utrata pracy wpływa na zwalnianego pracownika?
Utrata pracy może być emocjonalnie traumatycznym doświadczeniem, często prowadząc do poczucia wstydu, zażenowania i utraty poczucia własnej wartości. Po zwolnieniu pracownicy mogą zacząć kwestionować swoje umiejętności i własny wizerunek.
Na poziomie psychologicznym zwolnienie może również przyczynić się do podwyższonego stresu, lęku czy nawet depresji. Nagła utrata dochodu w połączeniu z naruszeniem tożsamości zawodowej może stanowić poważne obciążenie psychiczne. Pracownicy mogą doświadczać niepokoju o swoją przyszłość finansową, a trudności z opłacaniem rachunków i spłatą pożyczek, mogą dodatkowo potęgować stres.
Zwolnienie z pracy może negatywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne i codzienne funkcjonowanie. Emocjonalny wpływ zwolnienia może utrzymywać się przez wiele miesięcy, a stres finansowy może potęgować emocjonalną traumę związaną z utratą pracy.

Psychologiczne skutki zwolnień wśród „ocalonych” pracowników
Zwolnienia w miejscu pracy mają znaczący wpływ nie tylko na tych, którzy tracą pracę, ale także na pracowników, którzy pozostają. Psychologiczne skutki takich wydarzeń mogą być głębokie i długotrwałe. Przede wszystkim, pozostałym pracownikom często towarzyszy poczucie winy ocalałego, które prowadzi do obniżenia dobrostanu psychicznego. Mogą odczuwać żal i smutek z powodu utraty kolegów, z którymi spędzali dużo czasu i budowali relacje.
Strach przed utratą własnej pracy może prowadzić do chronicznego stresu i niepokoju. Niepewność co do przyszłości firmy oraz swojego zatrudnienia powoduje, że pracownicy są bardziej skłonni do angażowania się w nadmierną pracę, co może prowadzić do wypalenia zawodowego. Zwiększone wymagania oraz obciążenie pracą mogą także prowadzić do problemów zdrowotnych.
W atmosferze niepewności i lęku, komunikacja w organizacji często ulega pogorszeniu. Pracownicy mogą stawać się bardziej zamknięci i nieufni wobec przełożonych oraz współpracowników. Brak jasnych informacji i transparentności ze strony zarządu może potęgować te negatywne uczucia, prowadząc do plotek i dezinformacji.
Motywacja do pracy często maleje, gdy pracownicy czują, że ich wysiłki mogą nie być docenione lub że ich stanowiska są zagrożone. Zmniejszone zaangażowanie i lojalność wobec firmy mogą prowadzić do obniżenia produktywności oraz jakości wykonywanej pracy. Ponadto, w obliczu zwolnień grupowych, pracownicy mogą mieć trudności z koncentracją i efektywnością.
Zwolnienia grupowe – Jak z klasą zwolnić pracownika?
Utrata pracy jest trudnym doświadczeniem nawet w najlepszych czasach, a jeszcze trudniejsza staje się w okresie recesji i wysokiej inflacji. W takich momentach pracownicy borykają się ze stresem i niepewnością, dodatkowo wzmocnionymi przez wiadomości o niepewności zatrudnienia i sytuacji gospodarczej na świecie. Jak w tej sytuacji dział HR i liderzy mogą pomóc zwalnianym pracownikom?
Zadbaj o przejrzystą komunikację
Jednym z kluczowych aspektów budowania bezpieczeństwa psychicznego jest przejrzystość w komunikacji. Pracownicy muszą być natychmiast informowani o planowanych zwolnieniach grupowych. Taka transparentność jest nie tylko sprawiedliwa, ale również szanuje poświęcenie i zaangażowanie, jakie pracownicy włożyli w rozwój firmy. Utrzymanie pracowników w niewiedzy lub zatajanie przed nimi informacji prowadzi do niepotrzebnego stresu i spekulacji, co może jeszcze bardziej pogłębiać niepokój i destabilizować zespół.
Bezpośrednia i uczciwa komunikacja pozwala pracownikom lepiej zrozumieć sytuację firmy i decyzje, które musiały zostać podjęte. Dzięki temu, nawet w obliczu trudnych wiadomości, pracownicy czują szacunek pracodawcy. To buduje fundamenty zaufania, które są niezbędne do odbudowy stabilności w firmie po przeprowadzeniu zwolnień grupowych.
Traktuj ludzi z szacunkiem
Zwolnienia przez maila lub grupowe czaty wideo są bezosobowe i mogą wywołać u pracowników poczucie upokorzenia oraz braku wartości. Takie metody komunikacji, choć mogą wydawać się wygodne, pokazują brak wrażliwości i zrozumienia dla emocji osób, które tracą pracę.
Najlepszym podejściem jest bezpośrednia, indywidualna rozmowa twarzą w twarz. Jeśli okoliczności nie pozwalają na spotkanie osobiste, indywidualne rozmowy wideo są bardziej odpowiednie. Dają one możliwość udzielenia wsparcia, wyjaśnienia powodów zwolnień grupowych i odpowiedzenia na pytania pracowników w sposób bardziej ludzki i empatyczny. W trudnych czasach, sposób, w jaki traktujemy ludzi, mówi więcej o naszych wartościach niż jakiekolwiek deklaracje.
Bądź otwarty
Przed przeprowadzeniem indywidualnych zwolnień (w trakcie spotkań 1 na 1), zorganizuj spotkanie wszystkich pracowników. Przedstaw szczegółowe wyjaśnienie procesu zwolnienia. Uwzględnij przyczyny, takie jak wyzwania gospodarcze, restrukturyzacja czy inne czynniki zewnętrzne. Opisz proces podejmowania decyzji oraz kroki, które doprowadziły do tego momentu.
Klarowne przedstawienie bieżącej sytuacji finansowej i operacyjnej firmy pozwala pracownikom lepiej zrozumieć kontekst i powody podejmowanych decyzji. Jeśli pojawią się pytania dotyczące zwolnień, procesów i podejmowanych decyzji, kierownictwo, dział HR powinni na nie niezwłocznie odpowiedzieć. Taka postawa demonstruje kulturę uczciwości i zaangażowania w dobro pracowników, zamiast ukrywania się za motywami chciwości.
Unikaj składania pustych obietnic
Podczas rozmowy o zwolnieniu pracownicy często poszukują pewności co do swojej przyszłości. Choć empatia jest niezbędna, równie ważne jest unikanie składania obietnic, których nie można dotrzymać. Pracownicy mogą pytać o możliwość ponownego zatrudnienia lub inne przyszłe szanse w firmie. Chociaż te pytania mogą być trudne, przekazanie rzetelnych informacji jest niezwykle istotne.
Zamiast składać puste obietnice, przedstaw niepewność sytuacji, jednocześnie wyrażając gotowość do dostarczania aktualnych informacji, jeśli okoliczności się zmienią.

Zwolnienia grupowe – Pomagaj zwalnianym pracownikom
Przede wszystkim, należy być jak najbardziej ludzkim podczas tego trudnego procesu, okazując empatię i szacunek każdemu z osobna. Oznacza to słuchanie tych, którzy potrzebują rozmowy, wyrażanie zrozumienia i troski o ich dobrostan oraz pomaganie w budowaniu pewności siebie co do zdolności do znalezienia nowej pracy.
Dla firm kluczowe jest rozpoznanie traumy związanej z wypowiedzeniem umowy o pracę. Przedsiębiorstwa powinny zapewnić wsparcie przejściowe, aby zmniejszyć to obciążenie i pomóc pracownikom w tym trudnym dla nich okresie. Oferowanie profesjonalnych usług doradztwa lub dostęp do zasobów wsparcia emocjonalnego może pomóc pracownikom poradzić sobie z trudnościami. Proste środki wsparcia mogą znacząco przyczynić się również do utrzymania dobrego nastroju i zaangażowania pozostałych pracowników.
Pierwszym krokiem jest zaoferowanie wsparcia psychologicznego. Profesjonalna pomoc psychologiczna lub dostęp do linii wsparcia kryzysowego, może pomóc zwolnionym pracownikom radzić sobie ze stresem, lękiem i innymi emocjami związanymi z utratą pracy.
Kolejnym kluczowym elementem jest wsparcie w zakresie poszukiwania nowej pracy. Usługi outplacementowe, które obejmują kompleksową pomoc w znalezieniu nowego zatrudnienia, mogą znacząco zwiększyć szanse pracowników na szybkie podjęcie nowej pracy.
Dodatkowo, firmy mogą nawiązywać współpracę z agencjami rekrutacyjnymi i lokalnymi przedsiębiorstwami, aby ułatwić zwolnionym pracownikom nawiązanie kontaktu z potencjalnymi pracodawcami. Warto również udostępniać informacje o lokalnych targach pracy i programach szkoleniowych, które mogą pomóc w podniesieniu kwalifikacji i zdobyciu nowych umiejętności.
Coaching zawodowy może również dostarczyć cennych wskazówek i narzędzi, które pomogą pracownikom w odnalezieniu nowych możliwości i budowaniu ścieżki kariery na nowo.
Wreszcie, nie zapominaj o mocy życzliwości, która może złagodzić trudne chwile. Rozmawiając ze zwalnianymi pracownikami, zapewnij, że utrata pracy nie jest związana z brakiem wydajności. Szczerze podziękuj za wkład w rozwój firmy.

Zapewnij stałe wsparcie pozostałym pracownikom
Pozostała część pracowników w Twojej firmie również wymaga szczególnej uwagi. Mogą czuć się zszokowani redukcją zatrudnienia, przytłoczeni większym obciążeniem pracą i martwić się przyszłymi zwolnieniami. Warto zaplanować spadek produktywności, ponieważ niektórzy pracownicy mogą tracić koncentrację.
Co może pomóc? Kluczowe jest utrzymanie dwukierunkowej komunikacji oraz autentyczne próby zrozumienia, czego oczekują i co chcą wiedzieć pracownicy na pierwszej linii frontu. Oznacza to słuchanie obaw pracowników przed przekazywaniem informacji. Istnieje wiele sposobów, aby im to umożliwić. Na przykład zbieranie konstruktywnej informacji zwrotnej może pomóc liderom w budowaniu większego zaufania, współczucia i stabilności. Należy aktywnie pytać pracowników, czego potrzebują w obecnej sytuacji. Czy potrzebują wsparcia emocjonalnego, aby poradzić sobie ze stresem i niepewnością? Czy oczekują wsparcia zawodowego, szkoleń czy coachingu, aby lepiej odnaleźć się w nowych realiach pracy?
Musisz upewnić się, czy pracownicy nie mają trudności z radzeniem sobie z ilością nowych obowiązków. Może to obejmować zbyt duże obciążenie pracą, brak jasności co do nowych zadań lub potrzebę dodatkowych zasobów, aby skutecznie wykonywać swoje obowiązki. Regularne spotkania, ankiety oraz sesje feedbackowe mogą pomóc w identyfikacji tych potrzeb i wdrażaniu odpowiednich rozwiązań.
Dział HR może wspierać liderów w bezpośrednich rozmowach z pracownikami podczas spotkań firmowych, zespołowych oraz indywidualnych, korzystając z odpowiednich technologii i platform dla pracowników pracujących zarówno na miejscu, jak i zdalnie czy hybrydowo.
Pomoc w karierze, opieka psychologiczna czy prawna nie tylko oferują wsparcie pracownikom w trudnych momentach, ale również kształtują ich ostateczne wrażenia o Twojej firmie. Dzięki tym formom wsparcia przejściowego, pracownicy kończą swoją współpracę z Twoją marką z poczuciem, że firma troszczy się o ich dalszy rozwój zawodowy i jest gotowa im pomóc w kolejnych krokach kariery.
Może się okazać, że kiedy sytuacja w firmie się poprawi, będziesz chciał, aby utracone talenty powróciły do zespołu. Dlatego pamiętaj, aby podczas procesu zwolnień zachować profesjonalizm i empatię, utrzymując pozytywne relacje. Kontakt z byłymi pracownikami poprzez sieci zawodowe i regularne aktualizacje o sytuacji w firmie może sprawić, że będą bardziej skłonni do powrotu, gdy pojawią się nowe możliwości.
Zwalniaj pracowników z klasą! Zapewnij im opiekę w kryzysowych sytuacjach. Zapoznaj się z naszą ofertą wsparcia psychologicznego dla pracowników. Jeśli chcesz otrzymać więcej szczegółów, skontaktuj się z nami za pomocą poniższego formularza.