Pracownik odmawia wykonania polecenia służbowego – co robić?

Dyscyplina w pracy jest bardzo ważna. Bez zespołu, który podąża za poleceniami kierownictwa trudno jest osiągnąć jakiekolwiek cele biznesowe. Zdarza się jednak, że managerowie mają problem z utrzymaniem porządku, a pracownik odmawia wykonania polecenia służbowego. Co można zrobić w takiej sytuacji? Przyjrzyjmy się jej od strony prawnej i psychologicznej.

Z artykułu dowiesz się:

Czy pracownik musi wykonywać wszystkie polecenia pracodawcy?
Kiedy pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego?
Co zrobić gdy pracownik nie chce wykonać polecenia?
Kiedy można rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika?
Dlaczego pracownik nie chce wykonać polecenia?
Jak rozwiązywać problemy z dyscypliną w zespole?

Pracownik odmawia wykonania polecenia służbowego, Dyscyplina w pracy,Przestrzeganie procedur służbowych,Konsekwencja odmowy wykonania polecenia,Odpowiedzialność pracownika, nieprawidłowości w pracy

Jakie polecenia pracownik musi wykonać obowiązkowo?

Zacznijmy od aspektu prawnego, ponieważ Kodeks Pracy wyraźnie definiuje zasady wykonywania powierzonych zadań przez pracownika.

Zgodnie z art. 100 k.p., pracownik jest zobowiązany do sumiennego i starannego wykonywania poleceń przełożonych, o ile dotyczą one pracy. Polecenia służbowe mogą objąć zakresem wszelkie zadania odnoszące się do obowiązków zapisanych w umowie o pracę, którą zawarł dany członek zespołu. Będą więc dotyczyć np.:

realizacji określonych zadań;
sposobu wykonywania obowiązków;
terminów oraz kolejności wykonywania powierzonych zadań;
sposobu organizacji pracy i dyscypliny w trakcie realizacji obowiązków.

Kodeks pracy w art. 100 §2 nakłada na pracownika szereg obowiązków, w tym:

przestrzeganie ustalonego w zakładzie czasu pracy;
przestrzeganie porządku oraz regulaminu pracy obowiązującego w zakładzie;
przestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych;
ochrona mienia oraz dbanie o dobro zakładu pracy, a także zachowanie poufności informacji, których ujawnienie narażałoby organizację na szkodę;
przestrzeganie tajemnicy wynikającej z odrębnych przepisów;
przestrzeganie zasad współżycia społecznego obowiązujących w miejscu pracy.

W wyjątkowych sytuacjach pracodawca może wydać też polecenia służbowe dotyczące zadań wykraczających poza „umówiony” zakres pracy. To możliwe w sytuacji, gdy:

czas wykonywania innych obowiązków nie jest dłuższy niż 3 miesiące w roku kalendarzowym;
osoba zatrudniona ma odpowiednie umiejętności i kwalifikacje do wykonania powierzonego zadania;
modyfikacja obowiązków nie przekłada się na obniżenie wynagrodzenia.

Kiedy pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego?

Kodeks pracy wskazuje trzy sytuacje, w których osoba zatrudniona ma prawo odmówić wykonania polecenia służbowego. Art. 210 tego aktu prawnego wskazuje, że pracownik może to zrobić, kiedy:

zaakceptowanie wydanego polecenia byłoby sprzeczne z obowiązującym prawem (np. przełożony każe kierowcy „wcisnąć gaz do dechy”, co spowodowałoby przekroczenie dopuszczalnej prędkości na drodze);
zadanie wiązałoby się ze stworzeniem zagrożenia dla innych;
warunki wykonywania obowiązków są niezgodne z przepisami BHP, co przekłada się na ryzyko dla zdrowia lub życia osoby zatrudnionej.

W innych sytuacjach pracodawca ma prawo wyciągnąć konsekwencje za odmowę wykonania powierzonego zadania.

Konsekwencje odmowy wykonania polecenia pracodawcy.

Z prawnego punktu widzenia istnieje wiele środków dyscyplinujących pracownika. Są to:

upomnienie ustne i pisemne;
nałożenie kary porządkowej – np. „obcięcie” premii uznaniowej;
nagana z wpisem do akt pracowniczych;
zwolnienie – także dyscyplinarne.

Oczywiście typ zastosowanego środka należy dostosować do skali przewinienia. Pamiętaj jednak, że zanim przejdziesz do nakładania kar, warto zastanowić się, z czego wynika niesubordynacja. Może ona być częścią „głębszego” problemu w organizacji!

Odmowa wykonania polecenia a zwolnienie dyscyplinarne.

Odmowa wykonania polecenia pracodawcy może być uznana za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracownika i stanowić podstawę dla pracodawcy do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn zawinionych przez pracownika.

Przepis ten znajduje się w art. 52 Kodeksu pracy i mówi, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu rażącego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Co oznacza, że naruszenie było poważne, a pracownik powinien był zdawać sobie z tego sprawę – wina umyślna lub rażące niedbalstwo. Przykłady rażących naruszeń to m.in.:

odmowa wykonywania zasadniczych obowiązków wynikających z umowy o pracę;
opuszczenie miejsca pracy bez usprawiedliwienia;
nietrzeźwość pracownika;
działanie na szkodę pracodawcy lub innych pracowników;
naruszanie tajemnicy przedsiębiorstwa;
popełnienie przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie;
zawiniona utrata uprawnień w związku z wykonywanym zawodem.

Pracownik odmawia wykonania polecenia służbowego – z czego to może wynikać?

Kontekst prawny to tylko jedna strona medalu. Warto spojrzeć również na ten temat „po ludzku”. Kłopoty z dyscypliną w pracy wcale nie muszą być efektem złej woli pracownika, a efektem trudności w wykonywaniu powierzonych obowiązków. Dlatego warto się dotrzeć do źródła problemów. Co może nim być? Oto kilka przykładów.

Nadmiar obowiązków zawodowych

Pracownik może powiedzieć „nie” w sytuacji, gdy spoczywa na nim zbyt wiele obowiązków. W efekcie może się czuć nadmiernie przytłoczony, a co za tym idzie – zestresowany i sfrustrowany. Jedynym rozwiązaniem, jakie widzi, jest odmowa przyjęcia na siebie kolejnego zadania.

Brak wiedzy lub umiejętności

Odmowa wykonania polecenia służbowego przez pracownika może wynikać również z tego, że nie wie, jak wykonać powierzone zadanie. Być może nigdy wcześniej nie robił nic podobnego? Może nie ma ku temu odpowiednich kwalifikacji albo po prostu brak mu potrzebnego doświadczenia? To częste przyczyny, dla których manager słyszy „nie”.

Konflikty wewnętrzne w organizacji

Przestrzeganie procedur służbowych wymaga dobrej współpracy w zespole. Co jednak dzieje się, kiedy manager każe współdziałać dwóm osobom, które są ze sobą silnie skonfliktowane? W takiej sytuacji wykonanie zadania może być niemożliwe. Takie nierozwiązane spory również mogą być przyczyną niewykonania polecenia. Więcej o konfliktach w zespole przeczytasz w artykule: Konflikt w zespole – jak sobie z nim radzić?

Negocjacje w sytuacjach konfliktowych – jak rozwiązywać problemy z dyscypliną?

Jak pokazuje powyższe zestawienie, przyczyny problemów z dyscypliną w pracy mogą mieć bardzo zróżnicowane podłoże. Warto więc wypracować dobry sposób postępowania w takich sytuacjach. Co zrobić, aby zakończyć konflikt?

Rozmowa z pracownikiem

Kiedy pracownik odmawia wykonania polecenia służbowego, warto z nim o tym otwarcie porozmawiać. Czasami wystarczy, że leader zada proste pytanie: „dlaczego tego nie zrobisz?”, aby szybko dotrzeć do źródła problemu.

Klarowne zasady współpracy pracowników i pracodawcy

Problem może się pojawić w efekcie niejasnych reguł funkcjonowania w firmie. Warto zatem wypracować jasne procedury – tak, aby było wiadomo, kto za co odpowiada i w jakim zakresie. Wyeliminuje to nieporozumienia, które mogą być źródłem braku dyscypliny w pracy.

Tworzenie środowiska pracy sprzyjającego otwartej komunikacji

Jeśli managerowie są otwarci na dialog z pracownikami, członkom zespołu łatwiej przychodzi np. zgłaszanie nieprawidłowości w pracy. W efekcie sytuacje konfliktowe są często „zduszane w zarodku”, zanim dojdzie do poważnych problemów.

Jak wypracować taką atmosferę? To zadanie spoczywa przede wszystkim na leaderach. W jego realizacji pomogą np. szkolenia dla managerów z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi. Warto w nie zainwestować.

Jeśli chcesz stworzyć zgrany zespół wskazówki znajdziesz w artykule: Jak stworzyć zgrany zespół w pracy?