Empatia w pracy – dlaczego jest ważna i jak ją okazywać
Empatia jest fundamentem zdrowych relacji i efektywnej współpracy w zespole. W środowisku zawodowym, gdzie priorytetem są wyniki i produktywność, umiejętność zrozumienia emocji i potrzeb innych osób zyskuje na znaczeniu. W artykule omówimy, w jaki sposób empatia kształtuje atmosferę w miejscu pracy, zwiększa zaangażowanie pracowników oraz wspiera skuteczną komunikację i współdziałanie. Przedstawimy również praktyczne wskazówki dotyczące rozwijania empatii, które pomogą stać się lepszym liderem i współpracownikiem.
Spis treści:
- Czym jest empatia?
- Rodzaje empatii
- Empatia w pracy
- Dlaczego empatia w pracy lidera jest tak istotna?
- Empatia w pracy – Jak ją rozwijać?
- Jak dział HR może przyczynić się do rozwijania empatii w pracy?
Zrozumienie emocji innych ludzi jest pożądaną umiejętnością w miejscu pracy. Dzięki temu możemy skutecznie rozwiązywać konflikty, budować bardziej produktywne zespoły oraz poprawiać relacje ze współpracownikami, klientami i kontrahentami.
Część osób może czuć się pewnie w nauce nowych umiejętności technicznych, jednak nie są przygotowane do rozwijania umiejętności interpersonalnych. Wiele osób wstydzi się mówić o swoich uczuciach, nie mówiąc już o uczuciach innych!
Czy potrafisz spojrzeć na sytuację z perspektywy innej osoby?
W tym artykule przybliżymy, czym w istocie jest empatia. Przeanalizujemy, jak kilka prostych kroków może przyczynić się do tworzenia głębszych relacji, budowania kultury zaufania i otwartości oraz znacząco wpłynąć na emocjonalne samopoczucie i efektywność naszych współpracowników.
Czym jest empatia?
W najprostszych słowach, empatia to zdolność rozpoznawania emocji u innych i rozumienia ich punktu widzenia w danej sytuacji. Najbardziej rozwinięta empatia pozwala nam wykorzystać tę wiedzę, aby poprawić nastrój innej osoby i wspierać ją w trudnych momentach.
Empatia jest często mylona ze współczuciem, ale to nie to samo. Współczucie oznacza troskę o kogoś i pragnienie, by ta osoba była szczęśliwsza. W przeciwieństwie do empatii, współczucie nie wiąże się z dzieleniem perspektywy ani emocji danej osoby.
Możesz na przykład współczuć komuś, kogo widzisz płaczącego na ulicy, nie znając jego sytuacji. Współczucie może przerodzić się w empatię, ale nie zawsze tak się dzieje.
Według wpływowego psychologa Daniela Golemana empatia jest jednym z pięciu kluczowych elementów inteligencji emocjonalnej, będącej niezbędną umiejętnością przywódczą. Empatia rozwija się w trzech etapach: empatii poznawczej, empatii emocjonalnej i empatii współczującej. Poniżej omawiamy każdy z tych etapów.
Rodzaje empatii
Empatia poznawcza
Empatia poznawcza to zdolność do zrozumienia, co ktoś inny może myśleć lub czuć, bez konieczności emocjonalnego zaangażowania ze strony obserwatora.
Ta forma empatii może być niezwykle pomocna dla menedżerów, ponieważ pozwala im zrozumieć uczucia członków zespołu i dostosować styl przywództwa, aby jak najlepiej wspierać ich w danym momencie. Podobnie, specjaliści ds. sprzedaży mogą wykorzystać empatię poznawczą do oceny nastroju klientów, co pomoże im dobrać najbardziej efektywny ton rozmowy.
Empatia poznawcza jest głównie racjonalną, intelektualną i emocjonalnie neutralną umiejętnością. To oznacza, że może być również używana w negatywnych celach. Na przykład osoby z makiawelicznymi cechami osobowości mogą wykorzystywać empatię poznawczą do manipulowania emocjonalnie wrażliwymi ludźmi.
Empatia emocjonalna
Empatia emocjonalna to zdolność do współodczuwania emocji innej osoby, co pozwala na głębsze zrozumienie jej uczuć. Często nazywana „empatią afektywną”, wpływa na nas w sposób, który nas zmienia. Chodzi tu nie tylko o świadomość, jak ktoś się czuje, ale o tworzenie prawdziwych relacji z tą osobą.
Dla niektórych ten rodzaj empatii może być przytłaczający. Osoby o silnych skłonnościach empatycznych mogą zanurzać się w problemach lub bólu innych ludzi, co czasami negatywnie wpływa na ich własne samopoczucie emocjonalne, zwłaszcza jeśli nie czują się w stanie rozwiązać sytuacji.
Aby uniknąć wypalenia emocjonalnego, warto robić przerwy, ustalać swoje granice oraz wzmacniać zdolność radzenia sobie w wymagających sytuacjach.
Każdy, kto kieruje zespołem, odniesie korzyści z rozwinięcia empatii emocjonalnej. Pomaga budować zaufanie między menedżerami a członkami zespołu oraz sprzyja szczerości i otwartości. Jednak empatia jest najcenniejsza, gdy towarzyszą jej konkretne działania.
Empatia współczująca
Empatia współczująca to najbardziej aktywna forma empatii. Obejmuje nie tylko troskę o drugą osobę i współodczuwanie jej bólu emocjonalnego, ale również podejmowanie praktycznych kroków w celu jego złagodzenia.
Na przykład wyobraź sobie, że jeden z członków Twojego zespołu jest zdenerwowany i zażenowany, ponieważ źle wygłosił ważną prezentację. Uznanie jego zranienia jest cenne, a potwierdzenie reakcji poprzez okazanie uczuć jeszcze bardziej. Ale najlepsze jest poświęcenie czasu i uwagi, a także zaoferowanie praktycznego wsparcia lub wskazówek, jak przejść przez sytuację i przygotować się na następny raz.
Empatia w pracy
Empatia to nie tylko umiejętność miękka w miejscu pracy, ale także strategiczny zasób. Obejmuje aktywne słuchanie, rozumienie różnych punktów widzenia i potwierdzanie emocji współpracowników. Jest siłą napędową efektywnej współpracy, rozwiązywania konfliktów i tworzenia pozytywnej oraz inkluzywnej atmosfery. Empatia przyczynia się do skutecznej komunikacji i budowania relacji na kilka kluczowych sposobów:
Zrozumienie
Praktykowanie empatii polega na dążeniu do zrozumienia myśli, uczuć i doświadczeń innych osób. Dzięki temu jesteśmy w stanie lepiej się komunikować, dostosowując nasze przekazy tak, aby odpowiadały perspektywie rozmówcy.
Aktywne słuchanie
Empatia polega na aktywnym słuchaniu, czyli zwracaniu uwagi na sygnały werbalne i niewerbalne. Aktywne słuchanie pozwala nam wychwycić subtelne wskazówki i emocje, co umożliwia odpowiednią reakcję i pokazuje, że naprawdę zależy nam na myślach i uczuciach drugiej osoby.
Walidacja
Empatia wiąże się z uznaniem emocji i doświadczeń innych osób. Kiedy potwierdzamy czyjeś uczucia, dajemy do zrozumienia, że są one istotne i wartościowe. Taki sposób postępowania sprzyja budowaniu zaufania i wzmacnia relację, ponieważ druga osoba czuje się wysłuchana i zrozumiana.
Rozwiązywanie konfliktów
Empatia odgrywa kluczową rolę w skutecznym rozwiązywaniu konfliktów. Dzięki zrozumieniu perspektywy drugiej strony możemy znaleźć wspólny grunt, zidentyfikować jej obawy i wypracować rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony. To podejście pomaga łagodzić napięcia i promować otwartą, pełną szacunku komunikację.
Budowanie zaufania i więzi
Okazywanie empatii sprzyja tworzeniu bezpiecznego i wspierającego środowiska, w którym ludzie mogą swobodnie wyrażać siebie. Dzięki temu buduje się zaufanie i silne więzi, ponieważ osoby czują się zrozumiane i docenione. Solidne relacje opierają się na empatii oraz wzajemnym zrozumieniu.
Dlaczego empatia w pracy lidera jest tak istotna?
Firmy muszą zatrudniać i rozwijać skutecznych menedżerów oraz liderów, którzy potrafią rozwijać organizację zarówno w dobrych, jak i trudnych czasach. Wymaga to wyjścia poza tradycyjne strategie rozwoju zarządzania i kultywowania kluczowych umiejętności niezbędnych do osiągnięcia sukcesu.
Jedną z tych umiejętności, która może wydawać się nieoczekiwana, jest empatia – kluczowa kompetencja przywódcza.
Gdy menedżerowie wykazują empatię w miejscu pracy, stają się bardziej efektywni, a jednocześnie wzmacniają zaufanie i współpracę w swoich zespołach. Empatyczne przywództwo to cenny atut organizacji, ponieważ podnosi zarówno wydajność, jak i pozytywnie wpływa na kulturę firmy. Empatia to prawdziwa „supermoc” w miejscu pracy.
Pracownicy, którzy postrzegają swoje organizacje, a zwłaszcza menedżerów, jako empatycznych, rzadziej korzystają ze zwolnień chorobowych spowodowanych stresem. Doświadczają mniejszego wypalenia zawodowego, lepszego zdrowia psychicznego i wyższego morale. Wykazują także większą lojalność wobec swoich firm. Osoby, które odczuwają empatię ze strony innych, częściej wprowadzają innowacje i podejmują kreatywne ryzyko. Kiedy pracownicy czują więź z kolegami i liderami, są bardziej zaangażowani, pracują szybciej, efektywniej i z większą pomysłowością.
Empatia w pracy – jak ją rozwijać?
Początkowo możesz mieć trudności z okazywaniem empatii – możesz denerwować się emocjonalnym zaangażowaniem lub czuć się do tego niezdolny. Ale to nie znaczy, że jesteś skazany na porażkę!
Aby skutecznie korzystać z empatii, musisz odłożyć na bok własny punkt widzenia i spojrzeć na sprawy z perspektywy drugiej osoby. Następnie możesz rozpoznać zachowanie, które na pierwszy rzut oka wydaje się być nadmiernie emocjonalne lub nierozsądne, jako po prostu reakcję opartą na wcześniejszej wiedzy i doświadczeniach danej osoby.
Regularnie praktykuj poniższe techniki, aby stały się dla Ciebie naturalne.
Poświęcaj całą swoją uwagę
Uważnie słuchaj, co ktoś stara się Ci przekazać. Korzystaj nie tylko z uszu, ale także z oczu i intuicji, aby zrozumieć pełen sens wypowiedzi.
Najpierw zwracaj uwagę na kluczowe słowa i frazy, szczególnie te, które są powtarzane. Zastanów się nad sposobem, w jaki osoba mówi oraz nad treścią jej przekazu. Jakie informacje przekazuje jej ton głosu lub mowa ciała? Czy sygnalizuje np. złość, wstyd czy strach?
Następnie przejdź do empatycznego słuchania. Na tym etapie unikaj zadawania bezpośrednich pytań, kwestionowania faktów czy wdawania się w spory. Pozostań otwarty i elastyczny – pozwól rozmowie ewoluować zgodnie z myślami i emocjami rozmówcy.
Weź pod uwagę punkt widzenia innych osób
Prawdopodobnie znasz powiedzenie: „Zanim kogoś skrytykujesz, przejdź milę w jego butach”. Zastanów się nad swoim nastawieniem i staraj się zachować otwarty umysł. Kładzenie zbyt dużego nacisku na własne założenia i przekonania może utrudniać okazywanie empatii.
Gdy zrozumiesz, dlaczego inni wierzą w to, w co wierzą, możesz to uznać. Nie oznacza to, że musisz się z tym zgadzać, ale to nie jest czas na debatę. Zamiast tego, okazuj szacunek i słuchaj.
Jeśli masz wątpliwości, poproś tę osobę, aby opisała swoje stanowisko i zapytaj, jak według niej można rozwiązać problem. Zadawanie odpowiednich pytań to prawdopodobnie najprostszy i najbardziej skuteczny sposób na zrozumienie drugiej osoby.
Zwracaj uwagę na oznaki wypalenia u innych
Wypalenie zawodowe jest dziś poważnym problemem, szczególnie w okresach intensywnej presji. Wiele osób jest zestresowanych, pracuje więcej godzin niż kiedykolwiek wcześniej i ma trudności z oddzieleniem życia zawodowego od prywatnego.
Menedżerowie, którzy są wykwalifikowani w empatycznym przywództwie, potrafią dostrzec oznaki przepracowania u innych, zanim wypalenie zawodowe stanie się poważnym problemem prowadzącym do braku zaangażowania lub rotacji pracowników. Może to oznaczać poświęcenie kilku dodatkowych minut każdego tygodnia na sprawdzenie, jak członkowie zespołu radzą sobie z bieżącym obciążeniem pracą i pomoc w odzyskaniu równowagi po przepracowaniu.
Podejmij działanie: przykłady empatii w miejscu pracy
Nie ma jednego „właściwego sposobu” na okazywanie współczującej empatii. To zależy od sytuacji, osoby i jej dominujących emocji w danym momencie. Pamiętaj, że empatia dotyczy potrzeb i pragnień drugiej osoby, więc każde działanie, które podejmujesz lub sugerujesz, powinno przynosić korzyści jej, a nie Tobie.
Na przykład, gdy członek zespołu zmaga się z problemami w domu i ma trudności z koncentracją w pracy, zaproponowanie pracy zdalnej może wydawać się właściwe. Jednak biuro może stanowić dla niego upragnioną przerwę od trudności domowych. Dlatego warto zapytać, które rozwiązanie będzie dla niego korzystniejsze.
Pamiętaj również, że empatia nie powinna ograniczać się tylko do momentów kryzysowych. Umiejętność postrzegania sytuacji z różnych punktów widzenia to cenna zdolność, którą można stosować codziennie, w każdej sytuacji. Nawet drobne gesty życzliwości mogą znacząco poprawić nastrój w pracy. Empatia przejawia się w prostych gestach, takich jak uśmiech czy zapamiętywanie imion współpracowników. Pełne zaangażowanie w rozmowy, okazywanie zainteresowania życiem i pasjami pracowników oraz udzielanie konstruktywnej informacji zwrotnej to kolejne przykłady empatycznych działań.
Regularne praktykowanie tych umiejętności buduje Twoją reputację jako osoby troskliwej, godnej zaufania i łatwo dostępnej. Stajesz się dzięki temu cennym członkiem zespołu i całej organizacji.
Jak dział HR może przyczynić się do rozwijania empatii w pracy?
Organizacje i liderzy HR mogą promować bardziej empatyczne środowisko pracy, wspierając menedżerów w rozwijaniu umiejętności empatii poprzez proste, lecz skuteczne działania.
Rekrutacja z naciskiem na empatię
Podczas rekrutacji warto zwracać uwagę nie tylko na umiejętności techniczne kandydatów, ale również na ich zdolności interpersonalne, takie jak empatia. Pytania behawioralne podczas rozmów kwalifikacyjnych mogą pomóc ocenić, jak potencjalni pracownicy reagują na trudne sytuacje i jak radzą sobie z emocjami innych.
Kultura organizacyjna oparta na zrozumieniu
Kultura otwartej komunikacji, gdzie każdy pracownik czuje się słuchany i zrozumiany, jest kluczowa. Polityka otwartych drzwi umożliwia pracownikom wyrażanie swoich obaw, a regularne sesje feedbackowe pomagają budować wzajemne zrozumienie. Dodatkowo, oferowanie programów wsparcia psychologicznego i doradztwa pokazuje, że organizacja dba o dobrostan emocjonalny zespołu.
Rozwój empatycznego przywództwa
Liderzy odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu empatii w zespole. Szkolenia z zakresu przywództwa mogą skupić się na technikach zarządzania, które promują empatię, takich jak aktywne słuchanie czy rozwiązywanie konfliktów w sposób konstruktywny. Wprowadzenie programów mentoringowych wspiera rozwój młodszych menedżerów, ucząc ich, jak zrozumienie emocji pracowników może wpłynąć na poprawę wyników zespołu.
Zarządzanie konfliktami z empatią
Konflikty są nieuniknione, ale podejście do ich rozwiązania z empatią może przynieść trwałe korzyści. W sytuacjach konfliktowych warto stawiać na mediację opartą na zrozumieniu, gdzie każda ze stron ma szansę wyrazić swoje uczucia i potrzeby. Takie podejście pozwala budować głębsze relacje i uniknąć dalszych problemów w przyszłości.
Zachęcanie do empatycznej komunikacji
Promowanie otwartej, empatycznej komunikacji jest kluczowe dla budowania pozytywnych relacji w pracy. Regularne szkolenia z zakresu komunikacji interpersonalnej pomagają pracownikom rozwijać umiejętności takie jak aktywne słuchanie czy udzielanie konstruktywnego feedbacku. Ankiety satysfakcji i nastroju w zespole mogą być narzędziem do regularnego sprawdzania, jak pracownicy czują się w firmie i co można poprawić w zakresie wzajemnego zrozumienia.
Dzięki tym inicjatywom specjaliści HR mogą stworzyć miejsce pracy, które stawia na empatyczną komunikację. W rezultacie poprawiają się relacje międzyludzkie, rośnie satysfakcja pracowników, a kultura organizacyjna opiera się na współpracy i wzajemnym szacunku.
Polecamy również: Zwolnienia grupowe – wyzwanie dla HR i lidera Na co zwrócić uwagę wybierając dostawcę usług psychologicznych dla swojej firmy? – 16 najważniejszych punktów |
Źródło:
M. Pawlikowska-Olszta, Skuteczny menedżer. Czego nie uczą w szkole o zarządzaniu ludźmi, Warszawa 2015.
N. B. Enkelmann, Biznes i motywacja, tłum. T. B. Tuszyński, Łódź 1997.
Modeluj empatyczne przywództwo i pomóż swoim pracownikom rozwinąć większą empatię w miejscu pracy dzięki sesjom coachingowym.
Zapoznaj się również z naszą ofertą benefitów psychologicznych i wellbeingowych.
Jeśli chcesz otrzymać więcej szczegółów, skontaktuj się z nami za pomocą poniższego formularza.