DEPRESJA – przyczyny, objawy, leczenie i statystyki.
W Polsce na depresję choruje ok. 1,5 miliona osób. Na świecie, zgodnie z danymi WHO, ta liczba przekroczyła już 350 milionów. To najczęściej spotykane zaburzenie psychiczne.
Depresja to nie „lenistwo” ani „gorszy moment”. To choroba, przez którą każdego dnia życie traci aż 3 800 osób! Dlatego pod żadnym pozorem nie można jej lekceważyć.
DEPRESJA – przyczyny, objawy, leczenie i statystyki. Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest depresja?
- Jakie są przyczyny depresji?
- Jakie są objawy depresji?
- Objawy depresji wg WHO.
- Rodzaje depresji.
- Kto diagnozuje depresję?
- Jak zdiagnozować depresję?
- Jak leczyć depresję?
- Metody leczenia depresji.
- Czy antydepresanty uzależniają?
- Depresja – gdzie szukać pomocy?
- Jak pomóc osobie z depresją?
Czym jest depresja?
Depresja to choroba psychiczna, która charakteryzuje się głębokim i trwałym uczuciem smutku, utraty zainteresowania, braku energii, motywacji i przyjemności z aktywności, które zwykle sprawiają przyjemność.
Osoby z depresją często mają problemy z jedzeniem, snem, koncentracją i podejmowaniem decyzji. Mogą także odczuwać poczucie beznadziei, bezwartościowości, a nawet myśli samobójcze. Depresja jest chorobą poważną i często wymaga leczenia.
Depresja – przyczyny
Jakie są przyczyny depresji? Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Umysł ludzki skrywa wiele tajemnic, a każdy z nas ma inne predyspozycje.
Przyczyny, dla których się pojawia można podzielić na trzy grupy.
Przyczyny depresji związane z uwarunkowaniami genetycznymi.
Badania wykazały, że zaburzenia depresyjne mogą być dziedziczne. Oznacza to, że osoby, których rodzice czy dziadkowie doświadczyli tej choroby, mogą być bardziej podatne na jej rozwinięcie.
Depresja może towarzyszyć innym chorobom.
Często wiąże się ją np. z:
- chorobami serca, np. z chorobą wieńcową;
- zaburzeniami hormonalnymi i metabolicznymi – w tym z cukrzycą, problemami z tarczycą czy niedoczynnością lub nadczynnością kory tarczycy;
- schorzeniami układu nerwowego – np. pląsawicą Huntingtona czy chorobą Alzheimera;
- chorobami nowotworowymi.
Przyczyny depresji związane z problemami i trudnościami natury psychologicznej.
- Mogą one wynikać np. ze specyfiki osobowości – na depresję są podatne osoby, które wyróżnia perfekcjonizm, uległy wzorzec zachowania czy tendencja do wycofywania się w trudnych sytuacjach;
- Depresja może być też odpowiedzią na doświadczenie sytuacji kryzysowej – np. odpowiedzią na śmierć bliskiej osoby, utratę pracy czy rozpad związku;
Ta podstępna choroba może się także rozwinąć w efekcie nadmiernej presji oraz stresu – życie w ciągłym biegu, z nadmiarem obowiązków, przy braku równowagi między pracą a odpoczynkiem może stać się „zapalnikiem”, który będzie miał poważne konsekwencje. Sprawdź również: Zaburzenia psychiczne związane z pracą.
Zapraszamy również do zapoznania się z naszym video.
Depresja – objawy
Wbrew stereotypowi, ta choroba może się rozwijać bardzo podstępnie. W taki sposób, że nawet najbliżsi nie dostrzegą problemu.
Zestaw objawów doświadczanych przez pacjenta może być zróżnicowany. Da się jednak wskazać najczęstsze.
Pierwszym objawem depresji jest stopniowa utrata radości życia i odczuwania przyjemności.
Ten stan nazywa się anhedonią. Pacjent, który go doświadcza, mierzy się z obniżeniem nastroju, poczuciem pustki oraz ogólnym zobojętnieniem. Często towarzyszy temu poczucie frustracji, które przejawia się drażliwym nastrojem, płaczliwością czy impulsywnością.
Po drugie pojawia się ograniczenie aktywności życiowej.
Może się to przejawiać w stopniowej rezygnacji z pasji i hobby. W skrajnych przypadkach – prowadzi do stanu, w którym osoba chora nie jest w stanie wstać z łóżka – nawet po to, aby się umyć. Osoba z depresją może też bardzo łatwo i szybko się męczyć.
Kolejnym objawem depresji są zaburzenia snu.
Mogą być one zróżnicowane. Z jednej strony, osoby chore mogą zgłaszać znacznie większe zapotrzebowanie na odpoczynek i „przesypiać całe dnie”. Z drugiej – może się pojawić bezsenność.
Depresja powoduje również zaburzenia uwagi i koncentracji.
Osobie chorej trudniej skupić myśli czy skoncentrować się na rozmowie. Może mieć też coraz większe problemy z wywiązywaniem się z obowiązków zawodowych czy przyswajaniem nowych informacji.
Pojawiają się też objawy somatyczne.
Pacjenci często doświadczają migren, zaburzeń apetytu, wzrostu lub spadku wagi, a także problemów z libido. U kobiet pojawiają się też zaburzenia miesiączkowania.
Depresji mogą też, ale nie muszą, towarzyszyć obniżony nastrój i pesymistyczne myśli.
Niepokój powinny wzbudzić przede wszystkim ciągłe złe samopoczucie, uporczywie powracające czarne myśli – w tym te o śmierci, a także bardzo niska samoocena. Często pacjenci mówią też o utracie poczucia sensu życia.
Depresja – objawy wg WHO
Według Światowej Organizacji Zdrowia objawy depresji mogą obejmować:
- Uczucie smutku, pustki lub bezradności przez większość czasu, prawie codziennie.
- Utrata zainteresowania i przyjemności z aktywności, które zwykle sprawiają przyjemność.
- Zmiany w apetycie, w tym utrata masy ciała lub przyrost masy ciała związany z brakiem apetytu lub nadmiernym jedzeniem.
- Zaburzenia snu, w tym trudności z zasypianiem, częste przebudzenia w nocy lub nadmierna senność w ciągu dnia.
- Zmęczenie i brak energii, które utrzymują się przez większość dnia.
- Utrata koncentracji, problemy z podejmowaniem decyzji lub myśleniem.
- Uczucie bezwartościowości, poczucie winy lub nieadekwatności.
- Myśli samobójcze lub planowanie samobójstwa.
Jeśli te objawy utrzymują się przez co najmniej dwa tygodnie i wpływają na codzienne funkcjonowanie, osoba może cierpieć na depresję i powinna skonsultować się z lekarzem lub specjalistą zdrowia psychicznego.
Rodzaje depresji
Wyodrębnionych zostało wiele rodzajów depresji. Poniżej omówimy niektóre z nich.
Depresja lękowa
Depresja lękowa to stan, w którym występują jednocześnie objawy depresji i lęku. Osoby z depresją lękową często odczuwają uczucie smutku, beznadziei i braku motywacji, a także niepokój, obawy i trwający stan napięcia. Mogą też mieć trudności w koncentracji, zdecydowaniu się na działanie i utrzymywaniu kontaktów z innymi ludźmi.
Depresja lękowa jest diagnozowana na podstawie występowania jednocześnie objawów depresji i lęku przez co najmniej 2 tygodnie. Często jest trudno odróżnić depresję lękową od zwykłej depresji lub zaburzeń lękowych, dlatego ważne jest dokładne zbadanie pacjenta przez specjalistę.
Leczenie depresji lękowej obejmuje terapię farmakologiczną i/lub psychologiczną. W przypadku terapii farmakologicznej stosuje się zazwyczaj leki przeciwdepresyjne i/lub leki przeciwlękowe. W przypadku terapii psychologicznej najczęściej stosuje się terapię poznawczo-behawioralną, która ma na celu zmianę myślenia i zachowania pacjenta. W niektórych przypadkach skuteczna może okazać się również terapia interpersonalna lub psychodynamiczna.
Dystymia
Dystymia, znana również jako uporczywe zaburzenie depresyjne, jest zaburzeniem nastroju charakteryzującym się przewlekłym przygnębieniem lub „obniżonym” nastrojem, który utrzymuje się przez co najmniej dwa lata u dorosłych (lub rok u dzieci i młodzieży). Objawy dystymii mogą być mniej nasilone niż w przypadku ,,zwykłej” depresji, ale są trwałe i mogą znacząco wpływać na codzienne życie.
Typowe objawy dystymii obejmują uczucie smutku, beznadziejności, niską samoocenę, zmęczenie, utratę zainteresowania zajęciami, trudności z koncentracją oraz zmiany w apetycie lub jakości snu. Osoby z dystymią mogą również doświadczać innych schorzeń psychicznych, takich jak lęk, nadużywanie substancji lub zaburzenia osobowości.
Depresja dwubiegunowa
Depresja dwubiegunowa, zwana także chorobą afektywną dwubiegunową lub zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym, to rodzaj zaburzenia nastroju charakteryzujący się występowaniem okresów manii lub hipomanii oraz depresji. Okresy te mogą występować naprzemiennie lub mieszane, co oznacza, że objawy manii i depresji pojawiają się jednocześnie.
W okresie manii objawy obejmują m.in. euforię, nadmierne poczucie własnej wartości, nadmierne rozmowność, nadmierną aktywność fizyczną, zmniejszoną potrzebę snu, nadmierne wydatki i impulsywność. Okresy te mogą trwać kilka tygodni lub dłużej.
W okresie depresji objawy obejmują m.in. smutek, poczucie beznadziei, utratę zainteresowania i przyjemności z życia, zmniejszoną energię i motywację, trudności z koncentracją oraz zaburzenia snu i apetytu.
Depresja poporodowa
Jest to zaburzenie nastroju, które objawia się smutkiem, przygnębieniem, uczuciem beznadziei, lękiem, drażliwością, zmniejszoną motywacją i energią, a także brakiem zainteresowania noworodkiem.
Depresja poporodowa może wystąpić u kobiet bez względu na to, czy to ich pierwsze dziecko, czy kolejne, i może pojawić się w ciągu kilku tygodni lub miesięcy po porodzie. Może wynikać z czynników biologicznych, takich jak zmiany hormonalne, a także z czynników psychologicznych, takich jak stres związany z opieką nad dzieckiem, brakiem snu i zmianami w życiu rodzinnym.
Leczenie depresji poporodowej zwykle obejmuje psychoterapię, leki przeciwdepresyjne lub terapię hormonalną. Ważne jest również uzyskanie wsparcia ze strony rodziny i bliskich oraz skorzystanie z usług specjalistów ds. zdrowia psychicznego, którzy pomogą kobiecie poradzić sobie z objawami depresji i zapewnią jej niezbędne wsparcie.
Depresja sezonowa
Depresja sezonowa, znana również jako zaburzenie afektywne sezonowe (SAD), to rodzaj depresji, który zwykle pojawia się w okresie jesienno-zimowym, gdy dni są krótsze i mniej słoneczne. Objawy depresji sezonowej mogą obejmować smutek, apatię, drażliwość, nadmierną senność, nadmierny apetyt i problemy z koncentracją.
Depresja sezonowa jest związana z zaburzeniem rytmu okołodobowego organizmu, które wpływa na poziom hormonów, takich jak melatonina i serotonina. Zmniejszenie ekspozycji na naturalne światło słoneczne w okresie jesienno-zimowym może wpływać na zmiany w poziomie tych hormonów, co z kolei może prowadzić do pojawienia się objawów depresji sezonowej.
Leczenie depresji sezonowej zwykle obejmuje terapię światłem. W niektórych przypadkach może być również zalecane stosowanie leków przeciwdepresyjnych lub psychoterapia. Ważne jest również podejmowanie działań samopomocowych, takich jak regularna aktywność fizyczna, zdrowe odżywianie i unikanie stresujących sytuacji.
Depresja maskowana
Depresja maskowana, znana także jako depresja atypowa lub depresja z ukrytym obrazem klinicznym, to rodzaj depresji, który może być trudny do zdiagnozowania ze względu na nietypowe objawy. W przypadku depresji maskowanej, osoba może nie doświadczać typowych objawów depresji, takich jak smutek, poczucie beznadziejności, uczucie przytłoczenia czy problemy ze snem, a zamiast tego może manifestować inne symptomy.
Objawy depresji maskowanej mogą obejmować: zwiększoną senność lub hipersomnię, nadmierne jedzenie, nadwagę, uczucie ciężkości w kończynach, problemy z trawieniem, przewlekły ból, lęki, problemy z koncentracją i podejście do życia w sposób, który może sugerować brak zainteresowania otaczającym światem.
Depresja maskowana jest często mylona z innymi chorobami lub zjawiskami, takimi jak zaburzenia hormonalne, przewlekłe choroby lub stres. Zdiagnozowanie depresji maskowanej może być trudne, ponieważ jej objawy są zwykle różne dla różnych osób.
Leczenie depresji maskowanej zwykle obejmuje stosowanie leków przeciwdepresyjnych i psychoterapię. Terapia poznawczo-behawioralna może być szczególnie pomocna w nauce nowych umiejętności radzenia sobie z negatywnymi myślami i emocjami.
Kto diagnozuje depresję?
Zarówno psychiatra, jak i psycholog mogą pomóc w leczeniu depresji, ale ich role i podejścia do leczenia są nieco różne.
Psychiatra to lekarz specjalizujący się w diagnozowaniu i leczeniu chorób psychicznych, w tym depresji. Psychiatra może przepisać leki przeciwdepresyjne, przeprowadzić badanie psychiatryczne i przeprowadzić psychoedukację dotyczącą choroby i sposobów radzenia sobie z nią. Psychiatra może również przeprowadzić terapię psychologiczną lub skierować pacjenta do specjalisty zajmującego się terapią.
Psycholog to specjalista zajmujący się badaniem, diagnozowaniem i leczeniem problemów psychicznych, w tym depresji. Psycholog nie jest lekarzem i nie może przepisywać leków, ale może przeprowadzić terapię psychologiczną, która jest skutecznym sposobem leczenia depresji. Psychoterapia może pomóc pacjentom w identyfikowaniu i zmianie negatywnych myśli, nauce radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, poprawie komunikacji interpersonalnej i podejmowaniu pozytywnych działań, aby poprawić samopoczucie i jakość życia.
W zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, psycholog lub psychiatra może być bardziej odpowiedni dla leczenia depresji. W przypadku cięższych przypadków depresji lub jeśli występują współistniejące problemy medyczne, może być konieczna interwencja psychiatryczna. Jednakże, w przypadku łagodniejszych objawów depresji, terapia psychologiczna prowadzona przez psychologa może być wystarczająca. W każdym przypadku ważne jest, aby pacjent uzyskał odpowiednie leczenie i wsparcie, a decyzja o wyborze odpowiedniego specjalisty powinna być dokonana we współpracy z lekarzem pierwszego kontaktu lub innym specjalistą medycznym
Jak zdiagnozować depresję?
Rozpoznanie depresji opiera się na obserwowalnych objawach i przeprowadzeniu dokładnego wywiadu medycznego i psychologicznego przez lekarza lub terapeutę. Kryteria diagnostyczne określone przez DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) dla depresji klinicznej obejmują co najmniej pięć z następujących objawów, które trwają przez co najmniej dwa tygodnie:
- Niski nastrój lub smutek przez większość czasu każdego dnia.
- Utrata zainteresowania i przyjemności z normalnych aktywności.
- Utrata lub przyrost masy ciała bez zmiany w diecie.
- Zaburzenia snu, w tym trudności z zasypianiem lub nadmierna senność.
- Zmęczenie i brak energii.
- Zmniejszona zdolność do skupienia się lub podejmowania decyzji.
- Uczucie beznadziejności, bezwartościowości lub winy.
- Myśli samobójcze lub samookaleczanie.
Aby zdiagnozować depresję, lekarz lub terapeuta będzie również szukał informacji na temat historii pacjenta i ewentualnych czynników ryzyka, takich jak genetyka, stres, trauma lub choroby fizyczne. Mogą przeprowadzić badanie fizyczne, testy laboratoryjne i ocenę stanu psychiatrycznego, aby wykluczyć inne przyczyny objawów depresji.
Jak leczyć depresję?
Osoby, które zmagają się z tą chorobą, potrzebują pomocy psychiatry. To on dobierze najkorzystniejszą formę leczenia. W większości przypadków opiera się ono na dwóch filarach.
Leczenie depresji – odpowiednio dobrane leki.
Lekarz przepisuje antydepresanty. Są to preparaty, które wpływają na układ nerwowy, a dokładniej – na neuroprzekaźniki w mózgu. Zasadniczo, ich zadaniem jest utrzymanie prawidłowego poziomu serotoniny, czyli tak zwanego hormonu szczęścia, a także innych neuroprzekaźników odpowiedzialnych za nastrój.
Pamiętaj, że:
- leki przeciwdepresyjne należy brać zgodnie z zaleceniami lekarza;
- działanie tych preparatów pacjent poczuje dopiero po ok. 2 – 4 tygodniach terapii;
- nowoczesne antydepresanty nie stwarzają poważnego ryzyka uzależnienia – mogą być zażywane nawet przez długi czas. Trzeba tylko pamiętać, że zakończenie ich przyjmowania powinno się również odbyć pod kontrolą lekarza.
Należy jednak pamiętać, że antydepresanty pomagają jedynie w „objawowym” leczeniu depresji. Aby zwalczyć jej przyczynę i ograniczyć ryzyko nawrotu choroby, trzeba sięgnąć po psychoterapię.
Drugi filar walki z depresją, czyli psychoterapia.
Psychoterapia pozwala pacjentowi „przepracować” problemy i przekonania, które leżą u podstaw depresji. Daje mu narzędzia do poprawy jakości swojego życia. Najczęściej stosuje się psychoterapię poznawczo-behawioralną. Jej celem jest:
- zmiana negatywnych wzorców myślowych pacjenta;
- wzmocnienie jego poczucia własnej wartości;
- ograniczenie zachowań destruktywnych, np. uległości i wycofywania się;
- nauczenie pacjenta pracy z jego własnymi emocjami i proaktywnego rozwiązywania problemów.
Połączenie tych dwóch filarów – leków i wsparcia psychologicznego – daje najlepsze efekty długofalowe.
Inne metody leczenia depresji
Oprócz leków przeciwdepresyjnych i psychoterapii istnieją również inne metody leczenia depresji. Niektóre z nich to:
Terapia światłem – to metoda leczenia depresji sezonowej i nie tylko, która polega na naświetlaniu pacjenta światłem o określonej intensywności i długości fali. Terapia światłem jest skuteczna u około 70% pacjentów z sezonową depresją.
Terapia elektrowstrząsowa (ECT) – to metoda leczenia depresji, która polega na stosowaniu krótkiej serii impulsów elektrycznych do mózgu. ECT jest zwykle zarezerwowane dla pacjentów, którzy nie reagują na leki przeciwdepresyjne lub którzy nie mogą ich przyjmować ze względu na inne schorzenia.
Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS) – to metoda leczenia depresji, która polega na aplikowaniu impulsów magnetycznych na powierzchnię skóry głowy, które pobudzają obszary mózgu odpowiedzialne za regulację nastroju. TMS jest zwykle stosowany u pacjentów, którzy nie reagują na leki przeciwdepresyjne.
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – to forma psychoterapii, która skupia się na zmianie myślenia i zachowania, które mogą przyczyniać się do depresji. CBT może pomóc pacjentom nauczyć się radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i stresami życiowymi oraz poprawić jakość ich relacji interpersonalnych.
Ćwiczenia fizyczne – regularna aktywność fizyczna może pomóc w poprawie nastroju i zmniejszeniu objawów depresji. Ćwiczenia fizyczne wpływają również na spadek poziomu stresu i poprawiają jakość snu.
Depresja – gdzie szukać pomocy?
Jeśli masz podejrzenie, że cierpisz na depresję, warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub specjalistą zajmującym się zdrowiem psychicznym, takim jak psychiatra lub psycholog. Lekarz będzie mógł dokładnie zbadać Twoje objawy i postawić diagnozę, a także pomóc w doborze odpowiedniego leczenia.
Możesz także szukać pomocy w ośrodkach zdrowia psychicznego lub szpitalach psychiatrycznych, gdzie specjaliści zajmują się diagnostyką i leczeniem zaburzeń psychicznych, w tym depresji.
Warto również skorzystać z pomocy organizacji pozarządowych zajmujących się zdrowiem psychicznym, takich jak Polskie Towarzystwo Psychiatryczne czy Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Mogą one udzielić wsparcia emocjonalnego oraz pomóc w znalezieniu odpowiedniej pomocy.
Jeśli masz myśli samobójcze lub wiesz o kimś, kto może być w takiej sytuacji, natychmiast skontaktuj się z pogotowiem ratunkowym lub zadzwoń na numer alarmowy 112.
Jak pomóc osobie z depresją?
Jeśli zauważasz, że ktoś z Twojego otoczenia może cierpieć na depresję, istnieje kilka sposobów, aby mu pomóc:
- Porozmawiaj z tą osobą. Daj jej znać, że się nią interesujesz i jesteś gotów wysłuchać. Upewnij się, że mówisz z nią w prywatnym i spokojnym miejscu. Pokaż jej, że jesteś dostępny, jeśli będzie potrzebowała wsparcia.
- Zachęć tę osobę do szukania pomocy specjalisty. Poradnictwo psychologiczne, psychiatryczne lub terapia mogą być skutecznym sposobem na radzenie sobie z depresją. Oferowanie wsparcia w znalezieniu odpowiedniego specjalisty i towarzyszenie na pierwszej wizycie może być bardzo pomocne.
- Bądź cierpliwy i wyrozumiały. Depresja jest chorobą, która wymaga czasu na leczenie. Nie oczekuj poprawy natychmiastowej, ale pokazuj, że jesteś gotów towarzyszyć tej osobie w jej trudnym czasie.
- Wspieraj tę osobę w podejmowaniu działań mających na celu poprawę jej samopoczucia. Zachęć ją do aktywności, które sprawiają jej przyjemność, takich jak uprawianie sportu, malowanie, słuchanie muzyki czy gotowanie. Zajmowanie się sobą i swoimi potrzebami jest kluczowe w walce z depresją.
- Pamiętaj, że nie jesteś w stanie rozwiązać wszystkich problemów tej osoby. Bądź gotów przekierować ją do specjalisty lub innych źródeł pomocy, jeśli potrzebuje bardziej zaawansowanego leczenia.
Pomaganie osobie z depresją może być trudne, ale warto pamiętać, że nawet małe kroki w kierunku poprawy jej samopoczucia mogą mieć ogromny wpływ na jej życie.
Depresja jest poważnym problemem zdrowotnym, który dotyka coraz większą liczbę ludzi. Omówiliśmy przyczyny, objawy, leczenie i statystyki związane z tym zaburzeniem psychicznym. Warto pamiętać, że depresja jest chorobą, która może być skutecznie leczona, dlatego nie należy się jej wstydzić i warto szukać pomocy.
Jeśli doświadczasz co najmniej kilku spośród tych objawów lub dostrzegasz je u swoich bliskich, współpracowników – nie bagatelizuj tego! Depresja to poważna choroba – aby ją pokonać potrzebna będzie pomoc specjalisty.
Skontaktuj się z nami za pośrednictwem poniższego formularza. Wspieramy pracowników profilaktycznie, by przeciwdziałać depresji, a także zapewniamy kompleksową opiekę psychologów i psychoterapeutów, którzy zajmują się jej leczeniem.
