ADHD u dorosłych – Wszystko, co powinieneś wiedzieć

ADHD długo utożsamiane było wyłącznie z dziećmi. Dziś wygląda to inaczej – coraz częściej otwarcie mówimy o dorosłych z ADHD. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi znacznie przekracza granice dziecięcej fazy życia i zostaje z nami również w dorosłym życiu. Poznaj objawy ADHD u dorosłych i dowiedz się więcej o skutecznych metodach radzenia sobie z tym zaburzeniem.

Spis treści:

Co to jest zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi u dorosłych?
Objawy ADHD
Przyczyny ADHD
Jak diagnozuje się ADHD u dorosłych?
Jak leczy się ADHD u dorosłych?
Zalety ADHD
Jak zadbać o siebie?
Występowanie
Jaka jest różnica między ADD a ADHD?

Zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi u dorosłych.

Co to jest zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi u dorosłych?

ADHD (z ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) to zaburzenie neurorozwojowe, które najczęściej rozpoznaje się w dzieciństwie, ale może utrzymywać się także w dorosłości. Charakteryzuje się trudnościami w zakresie koncentracji, nadmierną aktywnością oraz impulsywnością.

U dzieci może wpływać na wyniki w szkole oraz umiejętności społeczne. U dorosłych może mieć bardzo podobne skutki, oddziałując na takie obszary jak wydajność pracy, przyjaźnie, związki i zdrowie psychiczne.

Osoby z ADHD są określane jako „neuroróżnorodne”, co oznacza, że ich mózgi rozwinęły się inaczej. Kiedy te różnice w mózgu są wystarczająco duże, mogą powodować stany takie jak zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Osoby, których mózgi rozwijają się w typowy sposób, są nazywane „neurotypowymi”.Objawy u dorosłych są podobne do objawów z dzieciństwa, ale mogą się nieco różnić ze względu na różne aktywności życiowe dorosłych.

Dorośli z syndromem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi często wykazują niższą niż oczekiwano aktywność w niektórych obszarach mózgu, które regulują komunikację między innymi obszarami mózgu. Te obszary odpowiadają za funkcje wykonawcze, które obejmują zdolności takie jak planowanie, rozumowanie, podejmowanie decyzji, uważność i skupianie się. ADHD zakłóca te zdolności, co przejawia się jako „dysfunkcja wykonawcza”.

ADHD – objawy

Zaburzenie nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi ma trzy podtypy, a objawy mogą się różnić w zależności od podtypu – nieuwagi, nadpobudliwości/impulsywności lub kombinacji obu. Nasilenie ADHD może mieć postać łagodną, umiarkowaną lub ciężką.

Postać łagodna oznacza, że spełniasz kryteria diagnozy, ale objawy są niewielkie i nie wykraczają daleko poza kryteria minimalne.
Poziom umiarkowany oznacza, że objawy powodują zauważalne zakłócenia w pracy lub interakcjach społecznych.
Stopień ciężki oznacza, że objawy poważnie wpływają na pracę i/lub życie towarzyskie. Osoby z poważnymi objawami mogą mieć trudności z wykonywaniem pracy i utrzymaniem relacji z innymi.

Polecamy również:
Skutki picia alkoholu.
Efektywne zarządzanie czasem w pracy – 10 wskazówek.
Trening autogenny Schultza – skuteczna technika relaksacji.
Wpływ diety na zdrowie psychiczne.

Objawy nieuwagi

Objawy nieuwagi w zaburzeniu nadpobudliwości psychoruchowej mogą negatywnie wpłynąć na relacje społeczne, pracę i naukę. Aby zostać zdiagnozowanym z tym podtypem ADHD, musisz spełniać co najmniej sześć z poniższych kryteriów, które trwają ponad sześć miesięcy:

Błędy spowodowane nieuwagą, prowadzące do nieostrożnych pomyłek, pomijania szczegółów i problemów z dokładnością, co może wpłynąć na wydajność pracy lub wyniki w nauce.
Trudności w utrzymaniu koncentracji, co skutkuje rozproszeniem uwagi podczas rozmów, spotkań, wykładów lub seminariów oraz długim czytaniem lub studiowaniem.
Trudności w słuchaniu lub skupieniu uwagi, gdy inni do Ciebie mówią, co może przejawiać się jako rozproszenie uwagi, marzycielstwo lub wpatrywanie się w przestrzeń.
Problemy z rozpoczęciem i wykonaniem zadań, co oznacza, że szybko rozpoczynasz nowe zadania lub projekty, ale masz trudności z ich ukończeniem, często brakuje Ci motywacji.
Trudności w organizowaniu i ustalaniu priorytetów, co prowadzi do problemów z planowaniem i osiąganiem celów, zwłaszcza gdy wymagają one wielu kroków. Może to prowadzić do bałaganu lub dezorganizacji oraz powoduje problemy z punktualnością lub dotrzymywaniem terminów.
Niechęć lub unikanie żmudnej pracy, co utrudnia wykonywanie nudnych lub powtarzalnych zadań, które wymagają skupienia uwagi, jak na przykład obowiązki i prace domowe czy zadania wymagające intensywnej pracy.
Skłonność do gubienia, tracenia lub zapominania. Wygląda to na roztargnienie lub nieostrożność. Możesz często gubić różne przedmioty, na przykład portfel, telefon lub klucze. Czasami zostawiasz przedmioty w dziwnych miejscach – na przykład możesz nieumyślnie zostawić klucze w lodówce, a potem mieć trudności z ich znalezieniem.
Łatwe rozpraszanie się. Może to zdarzyć się zarówno z powodu rzeczy, które dzieją się wokół Ciebie, jak i z powodu tendencji umysłu do błądzenia.
Zapominalstwo lub roztargnienie w codziennej rutynie. Możesz mieć trudności z dotrzymywaniem terminów, załatwianiem spraw lub płaceniem rachunków.

Objawy nadpobudliwości

Aby zdiagnozować nadpobudliwość / impulsywność podtypu ADHD, musisz spełniać co najmniej sześć z poniższych kryteriów, które trwają ponad sześć miesięcy:

Częste wiercenie się. Może to obejmować ruszanie nogą, stukanie stopą, zabawę długopisem lub wielokrotne sprawdzanie telefonu.
Trudność w pozostawaniu w pozycji siedzącej, gdy jest to oczekiwane. Powoduje to częste wstawanie i chodzenie.
Niepokój. U dzieci może to prowadzić do zachowań związanych z bieganiem i wspinaniem się, zwłaszcza gdy nie jest to odpowiednie. U dorosłych wygląda to na uczucie dyskomfortu, gdy pozostajesz w bezruchu.
Kłopoty z robieniem rzeczy, które powinno robić się w ciszy. Szczególnie ważne jest to podczas odpoczynku, uprawiania hobby lub innych relaksujących zajęć. Możesz mówić do siebie lub zwykle wypowiadać na głos bezsensowne słowa lub wyrażenia.
Nadmiernie wysoki poziom aktywności. Może to sprawić, że będziesz wyglądał, jakbyś był ciągle zajęty lub się spieszył. Inni mogą mieć problem z nadążaniem za Tobą.
Nadmierne mówienie. Objawia się to w sposób, w którym mówisz tak, jakbyś nie miał filtra, prowadzisz długie, ekscytujące rozmowy na tematy, które Cię interesują.
Problemy z powściągliwością w rozmowie. Oznacza to, że masz problemy w rozmowach, ponieważ mówisz impulsywnie. Często przerywasz innym, kończysz cudze zdania lub rozmawiasz, nie myśląc o tym, jak inni będą się czuć z tym, co mówisz.
Trudności z zachowaniem cierpliwości na swoją kolej. Przykładem jest problem z czekaniem w kolejce lub w oczekiwaniu na coś, czego chcesz lub potrzebujesz.
Problemy z odczytaniem sytuacyjnych granic społecznych. Może to spowodować, że będziesz często przeszkadzać innym. Możesz włączać się do rozmów, zajęć lub gier, nie zdając sobie sprawy, że inni mogą uznać to za niegrzeczne.

Połączone objawy

Ten podtyp ADHD występuje, gdy dana osoba ma co najmniej sześć objawów nadpobudliwości/impulsywności i co najmniej sześć objawów nieuwagi.

Zaburzenie nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi – przyczyny

Przyczyny zaburzenia są niejednoznaczne. Do czynników, które mogą mieć wpływ na powstanie zaburzenia nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi należą:

Ilość neuroprzekaźników w układzie nerwowym.
Predyspozycje genetyczne.
Wcześniactwo.
Stosowanie substancji psychoaktywnych przez kobiety w ciąży.
Narażenie na substancje toksyczne, które mogą mieć negatywny wpływ na rozwój mózgu.

ADHD – co powoduje ten stan?

Eksperci nie do końca rozumieją, dlaczego i jak rozwija się to zaburzenie. Istnieją jednak dowody na to, że może to wynikać z różnic w strukturze i chemii mózgu lub obu tych czynników. Może być również dziedziczne, co oznacza, że możesz odziedziczyć ADHD po jednym lub obojgu rodzicach. Niemniej jednak, u niektórych ludzi może się rozwijać bez wcześniejszych przypadków w rodzinie.

Różnice w budowie mózgu

Osoby z syndromem nadpobudliwości psychoruchowej mogą mieć subtelne, ale istotne różnice w strukturze mózgu. Ważne są połączenia między różnymi obszarami mózgu. U osób z ADHD wydaje się, że jest mniej połączeń w pewnych obszarach, a te obszary mogą być mniejsze lub mniej zagęszczone w porównaniu z osobami, u których to zaburzenie nie występuje. Te obszary mózgu są kluczowe dla funkcji wykonawczych.

Procesy chemiczne w mózgu

Mózg korzysta z sieci specjalnych komórek nazywanych neuronami do przesyłania sygnałów w całym mózgu. Sygnały te są odpowiedzialne za myślenie, ruchy mięśniowe i wiele innych procesów. Neuroprzekaźniki, takie jak dopamina i norepinefryna, są substancjami chemicznymi, które umożliwiają przesyłanie sygnałów między neuronami.

Badania sugerują, że nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi może powstawać z powodu braku równowagi lub niedoboru niektórych neuroprzekaźników, szczególnie dopaminy i norepinefryny (znanej również jako noradrenalina). Gdy mózg nie ma odpowiedniej ilości lub odpowiedniej mieszanki neuroprzekaźników, nie funkcjonuje tak, jak powinien.

Jak diagnozuje się ADHD u dorosłych?

Psychiatra odpowiada za ostateczną diagnozę, ale istotną rolę odgrywa również psycholog. Jego zadaniem jest przeprowadzenie zaleconych przez psychiatrę testów psychologicznych, co stanowi istotny krok w ustaleniu ostatecznego rozpoznania. Współpraca między psychologiem a psychiatrą zapewnia kompleksowe podejście do diagnozy ADHD.

Psycholog przeprowadza szczegółowy wywiad na temat objawów i trudności jakie występują. Rozpoznanie opiera się na wiarygodnych i profesjonalnych testach, w tym na badaniach przy użyciu testu przesiewowego, neuropsychologicznego, a także kwestionariuszach oceniających funkcje poznawcze. Obecnie nie istnieją testy laboratoryjne ani medyczne, które mogłyby pomóc w diagnozie.

Jak leczy się zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi u dorosłych?

Musimy pamiętać, że ADHD to choroba więc nie da się go wyleczyć. Z ADHD się rodzimy i zostaje ono z nami przez całe życie. Leczenie objawów zaburzenia u dorosłych obejmuje różne podejścia, a są to przede wszystkim:

Leki

Farmakoterapia jest często stosowaną i skuteczną formą radzenia sobie z objawami ADHD. Istnieje wiele rodzajów leków, które mogą być efektywne, w tym stymulanty i leki przeciwdepresyjne.

Psychoterapia i strategie adaptacyjne

Wielu dorosłych korzysta z psychoterapii. Mogą również pomóc strategie adaptacyjne, takie jak tworzenie spójnych procedur, prowadzenie kalendarza lub notatnika oraz korzystanie z aplikacji na smartfony. Lekarz psychiatra może zaproponować różne metody terapii, a także zmianę stylu życia.

Leczenie współwystępujących schorzeń

Dorośli z ADHD często mają dodatkowe problemy zdrowotne, szczególnie związane z psychiką, należą do nich:

lęk, zwłaszcza lęk społeczny,
depresja,
specyficzne zaburzenia uczenia się (np. dysleksja lub dyskalkulia),
problemy zdrowotne związane ze stresem,
zaburzenia związane z nadużywaniem substancji.

Zalety ADHD

Osoby, u których występuje nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi posiadają mózgi, które rozwijają się inaczej, a te różnice nie zawsze muszą być negatywne. W rzeczywistości badania wykazują, że mogą one często stanowić zalety lub mocne strony. Oto kilka z nich:

Kreatywność – Dorośli często wyróżniają się w kreatywnych zawodach. Różnice w funkcjonowaniu mózgu mogą pomagać w znajdowaniu niekonwencjonalnych lub innowacyjnych rozwiązań.

Energia i motywacja – Nadpobudliwość może być potężnym napędem do osiągania celów i działania.

Hiper-ostrość – Możesz mieć zdolność do skupiania się na interesujących lub intrygujących zadaniach, całkowicie poświęcając się temu, co robisz. To może prowadzić do wyższej produktywności i osiągnięć.

Ugodowość – Osoby z syndromem ADHD często wykazują większą ugodowość i empatię w stosunku do innych. Mogą być świetnymi „graczami zespołowymi” i chętnie pomagać innym.

Firmy i korporacje coraz bardziej doceniają pozytywne aspekty tego zaburzenia. Wiele z nich aktywnie stara się zatrudniać osoby o różnorodnych umysłach (w tym osoby z ADHD) na stanowiska, na których różnice w funkcjonowaniu mózgu są wartościowe i przynoszą korzyści.

Jak zadbać o siebie?

Jeśli zdiagnozowano u Ciebie zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, Twój lekarz psychiatra może przepisać leki oraz zalecić terapię i zmiany, które możesz wprowadzić w swoim życiu, abyś mógł lepiej radzić sobie z tym zaburzeniem. Oto kilka z najlepszych rzeczy, które możesz zrobić:

Przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami – Ważne jest, aby dokładnie stosować się do zaleceń dotyczących przyjmowania leków. Regularne i odpowiednie stosowanie leków zwiększa szansę na pełne korzyści z terapii. Jeśli przyjmujesz stymulanty, przestrzeganie zaleceń pomoże uniknąć uzależnienia.
Poszukiwanie strategii adaptacyjnych i kompensacyjnych – ADHD może przejawiać się różnie u różnych osób, więc ważne jest znalezienie strategii, które pomogą Ci radzić sobie z objawami. Znajdź to, co działa na Ciebie i włącz te strategie do swojego życia. Mogą one znacznie ułatwić codzienne funkcjonowanie i złagodzić skutki zaburzenia.
Wykorzystywanie technologii – Aplikacje na smartfony i inne technologiczne narzędzia mogą okazać się przydatne w radzeniu sobie z diagnozą ADHD. Możesz skorzystać z aplikacji do organizacji, przypominania o ważnych terminach czy zarządzania czasem. Istnieją również społeczności internetowe, gdzie osoby dzielą się swoimi doświadczeniami i wspierają się nawzajem.

Występowanie

ADHD może dotknąć każdego, ale mężczyźni częściej otrzymują tę diagnozę. Istnieją jednak dowody na to, że zaburzenie nadpobudliwości psychoruchowej u kobiet, jest często niezdiagnozowane lub błędnie zdiagnozowane. Nie ma również zgody co do tego, czy stan wpływa na ludzi w różny sposób w zależności od rasy lub pochodzenia etnicznego. Konieczne są dalsze badania, aby ustalić, czy te czynniki mogą powodować różnice w sposobie, w jaki ten stan wpływa na ludzi.

Jak często występuje ten stan?

Nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi jest stosunkowo powszechna. Eksperci szacują, że dotyka od 2,5% do 6,76% dorosłych na całym świecie. Oznacza to, że ten stan dotyka od 139 do 360 milionów ludzi na całym świecie. Eksperci szacują, że 15% do 20% dorosłych zdiagnozowanych jako dzieci nadal w pełni spełnia kryteria, a kolejne 40% do 60% nadal ma przynajmniej niektóre objawy.

Jaka jest różnica między ADD a ADHD?

Badacze zajmujący się tematem zaburzeń uwagi często traktują ADD (skrót od ang. Attention Deficit Disorder) – zaburzenie koncentracji uwagi jako podtyp ADHD. Obraz kliniczny zaburzenia nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi obejmuje objawy takie jak nieuwaga, impulsywność i hiperaktywność. W przypadku ADD nie obserwuje się znaczącej hiperaktywności lub jest ona na bardzo niskim poziomie. Zaburzenie koncentracji uwagi może również częściej występować u osób dorosłych, u których w dzieciństwie zdiagnozowano ADHD, ale z biegiem czasu symptomy nadpobudliwości ruchowej zmniejszyły się.

Kolejną istotną różnicą pomiędzy ADHD a ADD jest fakt, że ADHD jest częściej diagnozowane u dzieci płci męskiej. Dziewczynki rzadziej niż chłopcy wykazują objawy nadpobudliwości i częściej występują problemy z koncentracją, co jest charakterystyczne dla dzieci z zaburzeniem koncentracji uwagi.

Zaburzenie ADHD może być łatwiejsze do zdiagnozowania, ponieważ objawy nadpobudliwości ruchowej są łatwiejsze do zauważenia przez ludzi z otoczenia dziecka. W związku z tym istnieje większa szansa, że rodzic lub nauczyciel zauważy niepokojące sygnały i zdecyduje się na skierowanie dziecka do specjalisty. Dzięki temu dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej mają większe szanse na uzyskanie prawidłowej diagnozy i rozpoczęcie leczenia we wczesnym stadium.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi to stan, który wpływa na rozwój mózgu, powodując nadpobudliwość, zachowania impulsywne lub nieuwagę. Z ADHD się rodzimy, ale wiele osób dorosłych nauczyło się żyć z objawami lub je dobrze maskować. Diagnoza ADHD u dorosłych może wpływać na wydajność pracy, relacje społeczne i wiele innych aspektów życia.

Chociaż zaburzenie ADHD może być uciążliwe, można skutecznie walczyć z jego objawami. Istnieje wiele skutecznych metod terapeutycznych. Co więcej, możliwe jest przekształcenie skutków tego stanu w korzyści, które mogą pomóc w pracy i życiu osobistym. Jeśli uważasz, że to zaburzenie występuje u Ciebie lub u bliskiej Ci osoby, diagnoza może pomóc. Dzięki odpowiedniej terapii i wsparciu można wykorzystać te cechy i przekształcić je w narzędzia do osiągnięcia sukcesu.